Tiki: Η γέννηση, η πτώση, η αναβίωση

Words by: Simon Difford

Το Tiki είναι πολλά περισσότερα από ένα πολυνησιακό υπερθέαμα, είναι μια ολόκληρη κουλτούρα. Ο συνδυασμός των εξωτικών ποτών, της υπερβολικής διακόσμησης, της μουσικής και των ρούχων, όλα είναι αποτέλεσμα της ιδέας ενός ανθρώπου με το όνομα Ernest Raymond Beaumont-Gantt, ο οποίος εγκαινίασε το μικροσκοπικό του μπαρ στο Hollywood, το 1934.

Λογικό. Μόνο στο Hollywood θα μπορούσε να έχει εφευρεθεί το Tiki κίνημα.

Η Αμερική είχε ανάγκη από κάτι καινούριο και ανατρεπτικό. Μπορεί η ποτοαπαγόρευση να είχε αρθεί το 1933, ωστόσο η χώρα προσπαθούσε ακόμη να ξεπεράσει το μεγάλο οικονομικό Κραχ αλλά και την περίοδο λιτότητας που ακολούθησε.

Ο Ernest Raymond Beaumont-Gantt ήταν μια εξαιρετική περίπτωση ανθρώπου ο οποίος μεταξύ πολλών άλλων, αρέσκονταν στο να ταξιδεύει πολύ, ιδίως στην Καραϊβική. Το πρώτο του μπαρ, το οποίο εγκαινίασε ένα μόλις χρόνο μετά την άρση της ποτοαπαγόρευσης, ήταν υπερβολικά μικρό και βρίσκονταν στην McCadden Place, σε ελάχιστη απόσταση από την Hollywood Boulevard. Η διακόσμησή του αποτελούνταν από ένα σωρό πράγματα που είχε συγκεντρώσει από τα πολλά του ταξίδια (να σημειωθεί πως είχε κάνει δύο φορές τον γύρο του κόσμου) και έτσι μπαίνοντας, συναντούσε κανείς έναν πρωτότυπο συνδυασμό από στοιχεία της Καραϊβικής και του Ειρηνικού.

Ernest Raymond Beaumont-Gantt

Αυτό το υπερφορτωμένο concept έμελε να μείνει γνωστό ως ‘Don the Beachcomber’, και ο ίδιος ο Ernestνα βρει το alter ego του, τον Donn Beach.
Η ποτοαπαγόρευση είχε αρθεί, ήταν όμως ακόμη αρκετά νωρίς για να έχει ξεχαστεί. Το ρούμι από την άλλη, ήταν ήδη στην Αμερική άφθονο και φτηνό. Ήταν όμως και κάτι ακόμη: Το ιδανικό απόσταγμα για να ταιριάξει με την τροπική θεματική του μπαρ.

Κατά την διάρκεια των ταξιδιών του στην Τζαμάικα, ο Donn είχε εξοικειωθεί πλήρως με την παραδοσιακή φόρμουλα του punch την οποία σέρβιραν και έτσι και ο ίδιος άρχισε από πολύ νωρίς να προτείνει πολλές παραλλαγές συνταγών με ρούμι που είχε ήδη δοκιμάσει. Παράλληλα, άρχισε να χρησιμοποιεί και πρωτότυπες για τα τότε δεδομένα τοπικές πρώτες ύλες από την Καραϊβική, όπως το μοσχοκάρυδο, η κανέλα, το γαρίφαλο, ο χυμός του ανανά και το πικραμύγδαλο.

Ήταν μάλιστα τόσο έξυπνος που ήξερε πως για να πουλήσει ένα ποτό έπρεπε να το σερβίρει με ένα αντίστοιχο εντυπωσιακό όνομα. Και κάπως έτσι, τα ποτά του ήταν τα Missionary’s Downfall, Vicious Virgin, αλλά και η πιο διάσημη από τις δημιουργίες του, το Zombie. Δεν ήταν όμως μόνο τα ονόματα των ποτών εκείνα που κέντριζαν το ενδιαφέρον των θαμώνων του. Ήταν οι ίδιες τους οι συνταγές. Τα ποτά του Donn ήταν επικίνδυνα έντονα αλκοολικά, πολύ φρουτώδη και πολύ, πολύ νόστιμα. Τα σέρβιρε σε σπασμένες καρύδες και σε αδειασμένους, φρέσκους ανανάδες, κάτι που σε συνδυασμό με τις ιστορίες από τα ταξίδια του που πάντα είχε να διηγηθεί, οδηγούσε σε μια πρωτόγνωρη εμπειρία για τον επισκέπτη αλλά και σε ένα εντελώς διαφορετικό concept μπαρ από εκείνα που υπήρχαν μέχρι τότε.

Και ενώ ο Ernest Gantt και το brand του ‘Don the Beachcomber’ ξεκίνησαν αυτό που σήμερα γνωρίζουμε ως ‘Tiki κουλτούρα’, υπήρξε και έναν ακόμη πιο εξωστρεφής και κοινωνικός τύπος, ο Victor Bergeron, ο οποίος έμελε να εκτοξεύσει την τάση του Tiki και να την καταστήσει ένα εθνικό, και αργότερα παγκόσμιο φαινόμενο, κάτω από την ομπρέλα ενός δικού του brand, του ‘Trader Vic’.

Victor Bergeron

Ο Bergeron εγκαινίασε ένα μπαρ το οποίο αρχικά ονομάζονταν Hinky Dink’s, όπου μπορούσε κανείς να δοκιμάσει πιάτα από την Κίνα, την Ιαπωνία ακόμα και την Αϊτή σε πρωτότυπους συνδυασμούς με τροπικά, και μεγάλα σε μέγεθος ποτά με ρούμι, στην περιοχή του Oakland. Έπειτα όμως από την επίσκεψή του στο Don the Beachcomber και ένα ταξίδι του στην Αϊτή, κατέληξε (το 1936) πως έπρεπε να δημιουργήσει και αυτός με την σειρά του το δικό του alter ego. Ο ‘Trader Vic’ είχε δημιουργηθεί, και το μπαρ του έκτοτε ήταν γεμισμένο με διάφορα Tiki στοιχεία όπως τα δίχτυα ψαρέματος, τα σκαλιστά τοτέμ και τα tiki ειδώλια.

Μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα, το Tiki κίνημα είχε εξαπλωθεί σε όλη την Καλιφόρνια, καθώς εκτός από τον Donn και τον Vic, εμφανίστηκαν σταδιακά δεκάδες ακόμη αντιγραφείς τους σε ολόκληρη την πολιτεία. Η Tiki κουλτούρα είχε δημιουργηθεί, και μαζί της είχαν πλέον καθιερωθεί και τα εξωτικά cocktail τα οποία εξακολούθησαν να μεσουρανούν για 30 ολόκληρα χρόνια και να σερβίρονται ακόμη και στις δύσκολες περιόδους του Ψυχρού Πολέμου.

Η Tiki κουλτούρα όμως δεν επηρέασε μόνο τα μπαρ. Η εξωτική της διάθεση είχε γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της διακόσμησης ακόμη και των ξενοδοχείων. Το Tiki ήταν το νέο trend της μόδας. Τα κορίτσια φορούσαν ρούχα με tiki αναφορές και περπατούσαν στους δρόμους με ένα hula hoop στη μέση. Οι κήποι και οι πλατείες γέμισαν με σιντριβάνια με σκαλισμένες Tiki Θεότητες, ενώ τα μέχρι τότε κλασικά cocktail party αντικαταστάθηκαν από τα luaus, τα παραδοσιακά Χαβανέζικα πάρτι.

Όπως έχει γράψει ο Martin Cate σε ένα παλαιότερο κομμάτι του στο Difford’s Guide: “To 1953, η Matson Steamship, μία μεγάλη πλοιοκτήτρια εταιρία που δραστηριοποιούνταν κυρίως στην Καραϊβική, ζήτησε από τον Trader Vic να φέρει το διάσημο Mai Tai του στο ξενοδοχείο τους Royal Hawaiian, στο Waikiki. Σύντομα, το Mai Tai έγινε συνώνυμο της Χαβάης και μάλιστα ήταν εκείνη την περίοδο που (προς απογοήτευση του Trader Vic) το ποτό του άρχισε να σερβίρεται μαζί με την χαρακτηριστική χάρτινη ομπρελίτσα. Η Αμερική είχε αρχίσει να ανακάμπτει, και οι διακοπές σταδιακά γίνονταν όλο και πιο προσιτές ακόμη και για την μέση οικογένεια. Η Χαβάη έγινε ένας από τους κορυφαίους προορισμούς, κάτι το οποίο παρατηρήθηκε και με διάφορα resort της Καραϊβικής. Αυτό, είχε ως αποτέλεσμα τα εξωτικά cocktail να βρεθούν παντού και να γίνουν έκτοτε συνώνυμο, όχι πλέον των τροπικών νησιών αλλά των διακοπών. Το ‘ποτό με την ομπρελίτσα’ έγινε έκτοτε ‘το ποτό των διακοπών πλάι στη θάλασσα’. Ένα μαζικό trend που όλοι λάτρευαν. Και κάπου εκεί, όλα άρχισαν να καταστρέφονται…”

Μπορεί τα ποτά του Donn, του Vic και ορισμένων ακόμη που τους αντέγραψαν να ήταν ισορροπημένα και νόστιμα, υπήρξαν όμως δεκάδες ακόμη bartender οι οποίοι σέρβιραν άθλια ποτά. Χρησιμοποιούσαν πάρα πολλά συστατικά και εξωφρενικές γαρνιτούρες. Στα υλικά τους είχαν πάντα κατεψυγμένα σκευάσματα και ‘sweet ‘n’ sour’ προ-παρασκευασμένα μείγματα. Προσέθεταν χρωστικές ή τα έκαναν πολύ γλυκά. Το ‘Tiki’ σταμάτησε να θεωρείται κάτι ξεχωριστό.

Όταν η hippie σκηνή άρχισε να γεννιέται και ο πόλεμος του Βιετνάμ να εξελίσσεται, το Tiki ποτήρι άρχισε να αποχωρεί. Όσο το Tiki υπήρχε παντού και γίνονταν αναγνωρίσιμο από όλους, τόσο έπεφτε η ποιότητά του. Πλέον ό, τι περιείχε ανανά αποκαλούνταν ‘Tiki’. Ο ‘ελεύθερος έρωτας’ είχε πλέον γίνει μόδα και οι Αμερικάνοι δεν είχαν πια την ανάγκη να φαντασιώνονται γυμνόστηθα κορίτσια. Το Βιετνάμ ήταν μια κόλαση που δεν επέτρεπε σε κανέναν να σκέφτεται καρύδες και φοίνικες. Το Blue Hawaii έδωσε την θέση του στο Purple Haze και οι νεαροί Αμερικάνοι αναζητούσαν πλέον άλλους τρόπους για να ξεφύγουν.

Και ενώ μέχρι τα τέλη του ’60 η Tiki κουλτούρα έμοιαζε να έχει ήδη πεθάνει, η αναβίωσή της ήρθε σχεδόν 30 χρόνια αργότερα, την δεκαετία του ’90, κυρίως χάρη στους Jeff ‘Beachbum’ Berry και Martin Cate. Οι δυο τους έχουν μελετήσει όσο κανείς την ιστορία και όλες τις πτυχές του Tiki και πλέον θεωρούνται οι ευαγγελιστές σχετικά με το τι σημαίνει και τι εκπροσωπεί το εξωτικό αυτό κίνημα. Το
Latitude 29 του Jeff Berry και το Smuggler's Cove του Martin αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα ενός σπουδαίου Tiki Bar, ενώ και στα δύο σερβίρονται οι αυθεντικές συνταγές των Donn και Vic, καθώς και δικές τους, signature συνταγές.

Δεν θα μπορούσαμε ωστόσο και να μην αναφέρουμε το υπέροχο Lost Lake του Paul McGee στο Σικάγο, καθώς και το επίσης δικό του, καταπληκτικό Three Dots and a Dash, στο κέντρο της πόλης.

Άλλα Tiki Bar που μας αρέσουν;
Το Tiki-Ti στο L.A,
Το Hale Pele στο Oregon,
Το Trailer Happiness στο Manchester,
Το Keko Moku στο Manchester,
Το Hula στο Manchester.